από την Εορτή των θεολόγων,
απαγγελθείσα την 29-01-2015 εις Αγρίνιον.
ΟΙ ΑΓΙΟΙ ΤΡΕΙΣ ΙΕΡΑΡΧΕΣ
«Άγιοι γίνεσθε, ότι εγώ άγιος ειμί» (Α' Πέτρ. 16).
Ο άνθρωπος είναι ένα μεγάλο μυστήριο του Θεού!
Τόσο μεγάλο και τόσο Ιερό ώστε ο ίδιος ο Θεός μας, έγινε άνθρωπος για να μας κάνει κι εμάς γνώστες του ανθρωπίνου μυστηρίου. Η αλήθεια του Ευαγγελίου, μας διδάσκει ότι: Ο Θεός έγινε άνθρωπος για να κάνει τον άνθρωπο Θεόν κατά χάριν. Αυτήν την αλήθεια μας υπενθυμίζουν οι Άγιοι της Εκκλησίας μας : Γρηγόριος ο Θεολόγος, Βασίλειος ο Μέγας και Ιωάννης ο Χρυσόστομος. Καθώς και νεότεροι Πατέρες όπως ο Άγιος Μάξιμος ο ομολογητής, ο Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός, ο Άγιος Συμεών ο νέος Θεολόγος, ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς.
Αυτούς καλούμαστε να ακολουθήσουμε κι εμείς σήμερα πολεμώντας την αμαρτία.
Πριν να εισέλθει ο Χριστός στον κόσμο οι άνθρωποι εγνώριζαν μόνον τα είδωλα, την πλάνη, το σκοτάδι, μόνον με την έλευση του Θεανθρώπου Χριστού : «η ζωή εφανερώθη». Αυτήν την «ζωὴ την αἰώνιον ἑωράκαμεν τοῖς ὀφθαλμοῖς ἡμῶν, καὶ αἱ χεῖρες ἡμῶν ἐψηλάφησαν».
Η μόνη αληθινή ζωή είναι «η ζωή εν τω αληθινώ Θεώ», γι’ αυτό και ο Θεός μας χαρίζει πλουσιοπάροχα την χάρι Του και την φιλανθρωπία Του : «Οὕτως ἠγάπησεν ὁ Θεός τόν κόσμον ὥστε τόν Υἱόν Αὐτοῦ τόν μονογενῆ ἔδωκεν, ἵνα πᾶς ὁ πιστεύων εἰς Αὐτόν μή ἀπόλλυται, ἀλλ' ἔχει ζωήν αἰώνιον» (Ιωάν. γ- 16).
Οι τιμώμενοι Άγιοι που η Εκκλησία μας εορτάζει κατόρθωσαν να αποκτήσουν «την εν Αυτώ»… παρόλο την μόρφωσή τους, την γνώση τους, την μεγάλη τους κοινωνική – φιλανθρωπική δραστηριότητα σκοπός και στόχος τους το «Άγιοι γίνεσθε» δηλαδή να κατορθώσουν μέσα απ’ όλα αυτά να μην μείνουν κοινωνικοί ευεργέται, να μην μείνουν αναμορφωταί, θεμελιωταί των γραμμάτων μόνο, αλλά Στόχος η αγιότητα κινήθηκαν ως προς το θέμα αυτό επάνω σε τρείς βασικούς άξονες:
Την πίστη τους εις τον Τριαδικό Θεό
Την διαφύλαξη της ζωής τους εν τω Ευαγγελίω
Την αυταπάρνηση των ιδίων επιθυμιών προς χάριν της αγάπης του Θεού.
Πίστη εις τον Ιησού Χριστό:
Οι μελέτες παρόλο που μεγάλο μέρος ασχολήθηκαν με το πνεύμα της αρχαίας Ελλάδος δεν κλόνισαν ούτε επηρέασαν την πίστη τους στον Χριστό. Γνώρισαν από μικράς ηλικίας ότι η πίστη στον Χριστό, πρώτον ενώνει τον άνθρωπο με τον δημιουργό του, δεύτερον κατά το μέτρο αυτής της πίστεως του ανθρώπου πληρεί την ψυχή με την αιώνια ζωή και τρίτον ο άνθρωπος αισθάνεται και κατανοεί τον εαυτό του αιώνιον.
Και σήμερα όλα αυτά συντελούνται ανάλογα με την πίστη του ανθρώπου, η οποία και τον αγιάζει στην ψυχή, στην καρδιά, στην συνείδησή του, αγιάζεται ο καθένας μας και δέχεται τις ενέργειες της χάριτος του αγίου Πνεύματος.
Οι τρείς Ιεράρχες έρχονται να μας υπενθυμίσουν ότι η αληθινή ζωή του ανθρώπου αρχίζει με την πίστη αρκεί να παραδοθεί κανείς τέλειος εις τον Θεόν : «Εν όλη τη ψυχή, εν όλη τη καρδία» με όση διάθεση διαθέτει μας περιγράφει ένας νεότερος Πατέρας ο Άγιος Σιλουανός ο Αθωνίτης για την επιμονή μας εις την πίστη: «Πείρα χιλιετής παραδιδομένη από γενεάς εις γενεάν, μαρτυρεί ότι, όταν ο Θεός βλέπη την εις Αυτόν πίστιν της ψυχής του αγωνιστού, ως είδε την πίστιν του Ιώβ, τότε θα οδηγήση αυτόν εις απροσίτους δι’ οιονδήποτε άλλον αβύσσους και απροσπέλαστα ύψη. Όσον πληρεστέρα και ισχυροτέρα η πίστις και η εμπιστοσύνη του ανθρώπου προς τον Θεόν, τοσούτον μεγαλύτερον και το μέτρον των δοκιμασιών και το πλήρωμα της πείρας, ήτις δύναται να φθάση εις ύψιστον βαθμόν». (Άγ. Σιλουαν. Αθων. 1999 εκδ.)
Διαβάζουμε στην προς Κολασσαείς Επιστολή: «Περιπατεῖτε ἀξίως τοῦ Κυρίου» (Κολ. Α-10). Να ζῆτε ἀξίως τοῦ Θεού και σε άλλη Επιστολή: «Αξίως τοῦ εὐαγγελίου τοῦ Χριστοῦ πολιτεύεσθε» (Φιλιπ. Α-27). Η αγία ζωή, Η Θεία ζωή, αυτή είναι η κανονική – η κοινωνική ζωή για τους Χριστιανούς, διότι οι Χριστιανοί με την κλήση τους είναι άγιοι. Αυτό το υψηλό καθήκον πραγμάτωσαν οι τρείς Ιεράρχαι. (Άγιοι γίνεσθε, ότι εγώ άγιος ειμί).
Ίσως μας περνούν αμφιβολίες – ανησυχίες, γιατί όχι και απιστίες ότι είναι ακατόρθωτα αυτά. Σε αυτές τρεις σκέψεις μας και τους διαλογισμούς που έρχονται να μας διασαλεύσουν το νού, έρχεται ο Απόστολος Παύλος των Εθνών, να μας δυναμώσει, ενισχύοντάς μας με θάρρος ώστε να βροντοφωνάξουμε κι εμείς μαζί του: «Πάντα ἰσχύω ἐν τῷ ἐνδυναμοῦντί με Χριστῷ» (Φιλ. Δ-13), παίρνοντας δύναμη ο Χριστιανός θα κάνει εκείνα τα έργα του Χριστού όπως Εκείνος μας διαβεβαιώνει: «Αμὴν ἀμὴν λέγω ὑμῖν, ὁ πιστεύων εἰς ἐμὲ τὰ ἔργα ἃ ἐγὼ ποιῶ κακεῖνος ποιήσει καὶ μείζονα τούτων ποιήσει» (Ιωάν. Ιδ, 12).
Φοβερά και αδιάψευστα αδελφοί τα λόγια του Κυρίου μας, μας λέγει ότι όποιος πιστεύει σε Εκείνον μπορεί να κάνει και μεγαλύτερα έργα! Μαρτυρία συγκλονιστική αλλά και παρήγορη για τους πάσχοντες εις την πίστη.
Περίλαμπρα παραδείγματα τα θαύματα των αγίων Αποστόλων, του Απ. Πέτρου ο οποίος εθεράπευσε αρρώστους. Οι Άγιοι Ανάργυροι θεραπεύουν νοσήματα, μέχρι σήμερα. Παλαιοί άγιοι και νεοφανείς όπως ο Άγιος Νεκτάριος, ο όσιος Ποτάπιος, ο άγιος Πορφύριος, ο οποίος διαβάζει τα έγκατα της καρδίας των ανθρώπων και κατά την κοινή ομολογία πρόκειται «δια φαινόμενον διοράσεως» διότι το άγιον Πνεύμα τον χαρίτωσε με το χάρισμα της διοράσεως.
Η διαφύλαξη της ζωής μας εν τω Ευαγγελίω.
Γιατί ο άνθρωπος χρειάζεται στη ζωή του το Ευαγγέλιον;
Το Ευαγγέλιον κατ’ αρχήν είναι η αλήθεια, είναι το στόμα του Θεού εις τον κόσμο, το χαρμόσυνον άγγελμα εις τους ανθρώπους που θα τους οδηγήσει εις την σωτηρίαν ψυχής, αλλά κι εδώ στην προσωρινήν ζωή εις την βιώσει του παραδείσου. Το Ευαγγέλιον ανέδειξε τους αγίους μας πρόσωπα άγια χριστοφόρα μέσα απ’ τη χαρισματική τους ζωή, από τα οποία διαφυλάσσεται και μεταδίδεται η αγία παράδοση της Εκκλησίας μας, μέσα από την Ευαγγελική ζωή των αγίων. Δηλαδή: η τήρηση των αγίων αληθειών που μέσω του Ευαγγελίου μεταφέρονται για να γίνουν βίωμα και αναπνοή εις την ανθρώπινη ζωή και στην προκειμένη περίπτωση στη ζωή των αγίων μας με σύντροφο την άσκηση, κατ’ επέκταση και εις την δική μας ζωή όταν μιμηθούμε ως πρότυπα τους αγίους.
Όλες οι αλήθειες του Ευαγγελίου δόθηκαν και αποκαλύφθηκαν για να γίνουν οδηγός εις την ζωή μας, να γίνουν κανόνας, να γίνουν κτήμα μας, να γίνουν ζωή μας. Με αυτές τις αλήθειες ο άνθρωπος γίνεται αληθινός, έχει σκοπό στη ζωή του, αφού η ζωή του είναι το Ευαγγέλιον και με την σκέψη ότι την άνω Ιερουσαλήμ επιζητούμε, καταλαβαίνει κανείς ότι ενώ ζούμε «εν τω κόσμω τούτο» είμαστε προορισμένοι για τον Ουρανό. «Ημών το πολίτευμα εν Ουρανοίς υπάρχει» (Φιλ. γ’,20).
Ένας σύγχρονος αγιασμένος ασκητής του Άθωνα ο Γέρων Ιωσήφ ο ησυχαστής εις έναν από τους λόγους του που κατέγραψαν εις τα απομνημονεύματά τους οι Πατέρες της καλύβης. Λόγος περί αγιασμού και απάθεια αναφέρει περί τούτου τα εξής: «Οι πιστοί μπορούν αν το θελήσουν να φθάσουν στην κατά το δυνατόν τελειότητα, την οποία οι Πατέρες διαιρούν σε τρείς καταστάσεις: Καθαρτική, φωτιστική και τελειωτική. Η Τρίτη κατάσταση ονομάζεται και τελειότητα ή απάθεια, ή Θεία γνώση, ή αγάπη προς το Θεό. Λέγεται ακόμη και Σαββατισμός ή κατάπαυση, γιατί ο Θεός την έβδομη ημέρα κατέπαυσε από τα έργα του, έτσι και ο άνθρωπος καταπαύει από τα έργα της μετανοίας» (βλ. βιος Διδασκ. Γερ. Ιωσήφ Βατοπαιδινού). Ένας άλλος Νηπτικός πατήρ ο άγιος Μάξιμος τοποθετείται στα αντίστοιχα ως εξής: «Πρώτη απάθεια είναι η ανέπαφη κίνηση του σώματος προς την έμπρακτη αμαρτία, δεύτερη η τέλεια αποβολή από την ψυχή των εμπαθών λογισμών. Τρίτη η τέλεια ακινησία της επιθυμίας προς τα πάθη και τέταρτη η τέλεια απομάκρυνση από την διάνοια όλων των αισθητών φαντασιών» (Όσ. Μάξ. Ομολ. Περι αποριών 55, PG 90).
Όλα τα πιο πάνω τα αναφέρουμε για να καταλάβουμε εκτενέστερα την κατάσταση εκείνη, η οποία θα οδηγήσει τον άνθρωπο εις τον «Σαββατισμόν» την ένωσή του με το Θεό, την κάθαρσή του, τον αγιασμό του. Και τότε θα καταλάβει όλες τις αλήθειες του Ευαγγελίου.
Άρα το Ευαγγέλιον είναι ο Ουράνιος Άρτος που μας θρέφει καθημερινά με την αλήθεια, την δικαιοσύνη, την αγάπη, με προϋπόθεση την δική μας πνευματική εργασία που δεν είναι άλλη παρά η προσπάθεια για την τελειότητα. «Τον Σαββατισμό» και μέσω των μυστηρίων και προ πάντων της Θείας Ευχαριστίας. Ασπαζόμενοι τις θέσεις των Πατέρων της Εκκλησίας μας γινόμαστε πιστοί οδοιπόροι του Ευαγγελίου.
Με γνώμονα την πίστη και το Ευαγγέλιο τα οποία συναντιόνται εις τα Ιερά Μυστήρια ο Χριστιανός ο οποίος τα βιώνει ήδη ζει και ευρίσκεται στον ουρανό ενώ ακόμη πατά εις την γην. Γιατί; Διότι έχει ξεπεράσει τον εαυτό του, τις αδυναμίες, τις μέριμνες, όλα τα βιοτικά και ανυψώνεται.
Να τώρα πώς αντιλαμβανόμεθα ότι όλοι οι άγιοι ως παράδειγμα γίναν χριστοφόροι, έγιναν επίγειος παράδεισος και εις αυτόν τον επίγειον παράδεισον φυτρώνει ότι το ωραίο, ότι το θείο, ότι ωφέλιμο, ότι γνήσιο, ότι αθάνατο κι αιώνιον. «Τὰ ῥήματα μου πνεῦμά ἐστι καὶ ζωή ἐστιν» (Ιωάν. ς΄,63) δηλαδή κάθε λόγος του Κυρίου μας έχει μια δύναμη, η οποία μπορεί και ζωογονεί τον άνθρωπο, τον μεταμορφώνει, τον αλλάζει πνευματικά.
Οι άγιοι της Εκκλησίας μας κατόρθωσαν να φθάσουν εις ύψος αρετών διότι αντλούσαν δύναμη από την Παναγία Τριάδα, χωρίς τις αλήθειες της θεότητος, δεν μπορεί ουδείς να ζωοποιηθεί, να αγιασθεί, να θεωθεί. Αυτό το βλέπουμε μελετώντας τους βίους των αγίων, διαπιστώνεται ότι ζουν τον Χριστό μέχρι αναπνοής! Το φανερώνει ο Απόστολος Παύλος στην προς Γαλατάς Β’ Επιστολή : «ζῶ δὲ οὐκέτι ἐγώ, ζῇ δὲ ἐν ἐμοὶ Χριστός» (Γαλ. Β’ 20).
Άς ακούσουμε την φωνή της Ερήμου του ΣΤ΄αιώνα μέσα από το στόμα των απλών ανθρώπων που με τους αγώνες τους δημιούργησαν στην έρημο της Παλαιστίνης τον « πολυανθή πνευματικόν λειμώνα». Να τι μας λέει περί του αγώνα και του στόχου της αγιότητος ο Αββάς Δωρόθεος: «Ποίον ουν δώρον ή ποίαν θυσίαν οφείλομεν προσενέγκαι τω Χριστώ;… Καρποφορήσωμεν ημάς αυτούς… Πως ουν οφείλομεν παραστήσαι τα σώματα ημών θυσίαν ζώσαν, αγίαν τω Θεώ;» δηλαδή αναρωτιέται ο Αββάς Δωρόθεος « Ποιο δώρο και ποια θυσία οφείλουμε να προσφέρουμε στο Θεό; Και απαντά ο ίδιος: «Ας προσφέρουμε δώρο τους εαυτούς μας» και συνεχίζει: «Μηκέτι ποιείν τα θελήματα της σαρκός και των διανοιών ημών, αλλά πνεύματι περιπατείν και επιθυμίαν σαρκός μη εκτελείν. Τούτο γαρ έστι το νεκρώσαι τα μέλη τα επί της γης. Αυτή λέγεται θυσία ζώσα, αγία και ευάρεστως τω Θεώ». (Λογ. Άββα Δωρ. Περί αγιότητος § 167,168).
Τις πιο πάνω διδαχές του αγίου Δωροθέου επιβεβαιώνονται τόσο απ’ τον προφήτη Δαβίδ, εις τους ψαλμούς του: «ἕνεκά σου θανατούμεθα ὅλην τὴν ἡμέραν· ἐλογίσθημεν ὡς πρόβατα σφαγῆς». Το ίδιο και ο άγιος Γρηγόριος: «Καρποφορήσωμεν ἡμᾶς αὐτοὺς».
Πραγματικά με τις διδαχές αυτές των αγίων Πατέρων της Εκκλησίας μας μεταφερόμαστε κι εμείς στα υψηλά μονοπάτια των αγίων και γνωρίζουμε το βάθος του αγώνα τους, θέλοντας να λύσουμε και να δώσουμε απάντηση στην εύλογη απορία μας:
Πώς τα κατόρθωσαν ταύτα τα γυμνάσματα και τους άθλους τους πνευματικούς;
Τα κατόρθωσαν με την Τρίτη κατά σειρά εφαρμογή, ζώντας όχι με τις επιθυμίες τους αλλά προσφέροντας τους εαυτούς τους στο Θεό, μαζί με την πίστη και την τήρηση του Ευαγγελίου, έρχεται και η αυταπάρνηση των ιδίων επιθυμιών, η εγκατάλειψη του ιδίου θελήματος για χάριν της αγάπης του Θεού και του πλησίον, όπως αυτή του Απ. Πέτρου : «Ἰδοὺ ἡμεῖς ἀφήκαμεν πάντα καὶ ἠκολουθήκαμέν σοι» (Ματθ. 19,27). Τί άφησαν αγαπητοί αναγνώστες οι Άγιοι Απόστολοι;
Χρήματα; Κτήματα; Αξιώματα; Τίτλους – Περγαμηνές;
Τίποτα από αυτά, αφού δεν κατείχαν. Η μόνη τους περιουσία η τιμιότητα και τα δίκτυα! ‘Αφησαν όμως κάτι πολύ σπουδαίο τον εγωϊσμό. Άφησαν το ίδιον θέλημα και σήκωσαν τον Σταυρό τους «καθαρίσωμεν εαυτούς από παντός μολυσμού σαρκός καί πνεύματος (Β’ Κορ. 7,1).
Σήμερα αλήθεια πόσοι από εμάς θα είχαμε την διάθεση, το θάρρος να αφήσουμε – θυσιάσουμε τα βιοτικά και να ακολουθήσουμε τον Κύριο;
Είναι αναμφισβήτητο γεγονός ότι ο σημερινός άνθρωπος δεν έχει θελήσει να φιλοσοφήσει το ταξίδι του, το ταξίδι το μακρινό, το αιώνιο, αν αυτό ήταν συνειδητό τότε θα υπήρχε πρόοδο, πρόοδο όμως πνευματική, φροντίδα ψυχής, αγώνας δια την κάθαρση των παθών και την ένδυση των αρετών, που γεμίζει τον άνθρωπο με χάρη Θεού, τον στολίζει με τον αμαράντινον της δόξης στέφανον, δια τους αγώνες του. Τον αξιώνει να δει με τα μάτια της ψυχής, τον κάνει ευχάριστο εις τους άλλους.
Τελειώνοντας την μελέτη μας αυτή μπορούμε να καθρεπτίσουμε ο καθ’ ένας τον εαυτό του στον καθρέπτη που μας δίνει ένας άλλος «πνευματικός γίγαντας» ο άγιος Νικόδημος ο αγιορείτης, ο οποίος μας παραγγέλνει: «Το να νομίζουν οι ταλαίπωροι άνθρωποι το παράνομο ως νόμιμο, το ανεύλογο ως εύλογο, το άπρεπο ως πρέπον, το βλαβερό ως ωφέλιμο… το κακό να το νομίζουν ως καλό και την αμαρτία ως αρετή». Στο ίδιο πατερικό κείμενο συνεχίζει με το θρήνο του ο άγιος, ο οποίος αναλογίζεται το μέγεθος και την βλάβη από την αμαρτία που εισπράττει ο άνθρωπος, με τα ακόλουθα λόγια: «Ώ της ελεεινής πλάνης των ανθρώπων! Ώ της αξιοδάκρυτης συμφοράς συμφοράς! ‘Ω της ψυχοβλαβούς δυστυχίας!... Τυφλότητα και σκότιση των κακών συνηθειών των Ορθοδόξων Χριστιανών… τους Χριστιανούς που είναι τέκνα του φωτός, που βλέπουν την αλήθεια και που έχουν μια πίστη πιο λαμπρή και από τον ήλιο; Αυτό στ’ αλήθεια είναι ανυπόφορο και ανυπομόνητο… αδελφοί μου Χριστιανοί να τηρείται τις καλές και ψυχοφελείς συνήθειες, ενώ τις κακές και τις ψυχοβλαβείς να τις αποστρέφεστε». (Λογ. Α’ Αγ. Νικόδημου Χριστοήθεια).
Από την ιστορία και την παρακαταθήκη του Χριστού μας συμπεραίνουμε ότι για να ομοιάσουμε των αγίων μας χρειάζεται: Πιστή αφοσίωση στις εντολές του Κυρίου μας δια του Ευαγγελίου του, άσκηση εις τις αρετές και υπακοή εις τας παραδόσεις και την διδασκαλία των Πατέρων της Εκκλησίας μας. Μόνον τότε θα έχουμε τον φωτισμόν, την χάριν και την σωτηρίαν της ψυχής μας «αποταξάμενοι την ἐπιθυμία τῆς σαρκὸς καὶ την ἐπιθυμία τῶν ὀφθαλμῶν καὶ της ψυχής μας και τη ἀλαζονεία τοῦ βίου, τουτεστι φιληδονίας, φιλαργυρίας, κενοδοξίας και άραντες τον Σταυρόν και ακολουθήσαντες το Χριστό και τον κόσμον εαυτής σταυρώσαντες και εαυτούς τω κόσμω» (Ιωάν. Α’ 2-15, Ματθ. 16,24). Τότε θα μπορούμε με ταπείνωση να φωνάξουμε κι εμείς « Λοιπόν αποκειντεμαι το της νίκης στέφανον». Τον οποίο εύχομαι σε όλους μας.